24 MΑΡΤΙΟΥ , ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ

Η 24η Μαρτίου είναι αφιερωμένη από την παγκόσμια κοινότητα στη μάχη κατά της φυματίωσης, σε ανάμνηση της ανακάλυψης του βακίλου της φυματίωσης, από τον γερμανό γιατρό Ρόμπερτ Κοχ στις 24 Μαρτίου του 1882. 


Αν και όλοι μας έχουμε την εντύπωση ότι η φυματίωση πλέον στις μέρες μας έχει σχεδόν εξαλειφθεί και αφορά ελάχιστους ανθρώπους, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Φυσικά η φυματίωση – που κάποτε σκότωνε 1 στους 7 ανθρώπους στην Ευρώπη και την Αμερική – αντιμετωπίζεται αλλά δεν παύει να αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα αφού κάθε χρόνο 8,8 εκατομμύρια άνθρωποι νοσούν από τη φυματίωση, εκ των οποίων οι 500.000 είναι παιδιά, και βρίσκονται κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες. 

Τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στην πολυανθεκτική φυματίωση, που συναντάται και στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα του ΚΕΕΛΠΝΟ, το 2011 δηλώθηκαν 476 κρούσματα, από τα οποία τα 267 (56,1%) αφορούσαν Έλληνες και τα 203 (42,6%) αλλοδαπούς.
Μεγαλύτερη επίπτωση παρατηρήθηκε στην Αττική (5,9/100.000 πληθυσμού), ενώ το 42,7% των κρουσμάτων σε Έλληνες καταγράφηκε στις ηλικίες άνω των 65 ετών και το 75,9% των κρουσμάτων σε αλλοδαπούς καταγράφηκε στις ηλικίες 15-44 ετών. Το 8% των κρουσμάτων ήταν παιδιά ηλικίας κάτω των 15 ετών.

Ας  δούμε μερικά στοιχεία επιδημιολογικά περί της φυματίωσης....

Ορισμός

Η φυματίωση αποτελεί λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος από τον οξεάντοχο βάκιλο του Koch (ή αλλιώς μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης - M. tuberculosis).

Επιδημιολογία

Παρατηρείται αύξηση της επίπτωσής της τα τελευταία χρόνια (μετανάστες, αντοχή στα αντιφυματικά φάρμακα). Χαρακτηριστικά, η μετακίνηση πληθυσμών ευθύνεται για αύξηση της επίπτωσης της φυματίωσης από 5% - 30%.

Αίτια – Μετάδοση – Παράγοντες κίνδυνου

• Η φυματίωση οφείλεται στον οξεάντοχο βάκιλλο του Koch (ή μυκοβακτηρίδιο φυματίωσης- M. tuberculosis).

• Μεταδίδεται με την εισπνοή σταγονιδίων από το βήχα ή φτέρνισμα πασχόντων από φυματίωση, συνήθως.

• Η εξέλιξη της λοίμωξης ευνοείται από τον υποσιτισμό, τον Σακχαρώδη Διαβήτη, τη χρόνια λήψη κορτικοστεροειδών, καθώς και τη γενική καχεξία.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της φυματίωσης μπορεί να ποικίλουν. Κάποια από τα συχνότερα είναι τα παρακάτω:

• —  Βήχας (παραγωγικός συνήθως)
• —  Αιματηρά πτύελα
• —  Κακουχία, εύκολη κόπωση, μικρή απώλεια βάρους
• —  Νυχτερινή εφίδρωση
• —  Χαμηλός απογευματινός πυρετός

• —  Πλευριτικός πόνος

Διάγνωση

Η διάγνωση της νόσου γίνεται με βάση την κλινική εικόνα του ασθενή, την κλινική εξέταση του ιατρού και σε συνδυασμό με τις παρακάτω εξετάσεις:

• —  Ακτινογραφία θώρακος (συχνά έχει πολλές αλλοιώσεις)
• —  Αξονική τομογραφία θώρακος (κάποιες φορές, ανάλογα με την κρίση του ιατρού)
• —  Θετική δερμοαντίδραση Mantoux ( αποτελεί όψιμη υπερευαισθησία δέρματος σε ειδικό βακτηριδιακό πρωτεϊνικό αντιγόνο).

—  Η εξέταση αυτή γίνεται με ενδοδερμική χορήγηση φυματίνης, μαρκάρισμα της περιοχής και ανάγνωση του αποτελέσματος μερικές μέρες μετά. Η αντίδραση θεωρείται θετική αν η σκλήρυνση έχει διάμετρο >15 mm (σε φυσιολογικά άτομα), >10 mm (σε άτομα με συνοδά νοσήματα) και  >5 mm (σε φορείς του AIDS).

Επιπλέον εξετάσεις:

• —  Εξέταση πτυέλων (εκκρίσεων / πλευριτικού υγρού)
• —  κ/ες πτυέλων / εκκρίσεων / ιστού / υγρού
• —  PCR

Πρόληψη – Προφύλαξη μετάδοσης της νόσου

1. —Μέτρα απομόνωσης (μάσκες, χαρτομάντιλα για κάλυψη του βήχα των πασχόντων)
2. Ένας ασθενής υπό θεραπεία σταματάει να μεταδίδει 15-20 μέρες μετά την έναρξη των φαρμάκων (και εφόσον το βακτήριο που φέρει είναι ευαίσθητο σε αυτά—
3. Έλεγχος των ατόμων που έρχονται σε επαφή με ασθενείς (mantoux: αν (+) γίνεται ακτινογραφία θώρακος και χορηγείται ισονιαζίδη προφυλακτικά, αν (-) γίνεται επανέλεγχος σε 2 μήνες)
4. Εμβολιασμός με το εμβόλιο κατά της φυματίωσης (BCG)

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και το ίδρυμα Bill and Melinda Gates Foundation επιχορηγούν έναν νέο διαγνωστικό έλεγχο με άμεσα αποτελέσματα που διατίθεται για χρήση σε χώρες με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Από το 2011, πολλές φτωχές περιοχές έχουν ακόμα πρόσβαση μόνο σε μικροσκοπική εξέταση πτυέλω. Το 2010, η Ινδία είχε τα περισσότερα συνολικά κρούσματα φυματίωσης παγκοσμίως. Μια αιτία είναι η κακή διαχείριση της ασθένειας στον ιδιωτικό τομέα παροχής υπηρεσιών φροντίδας. Προγράμματα όπως το Αναθεωρημένο Εθνικό Πρόγραμμα Ελέγχου Φυματίωσης (RNTCP) βοηθούν στη μείωση των επιπέδων της φυματίωσης στους αποδέκτες υπηρεσιών δημόσιας υγείας.